Του Ξενή Χ. Ξενοφώντος
προέδρου Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού

62 χρόνια από τη θυσία του ανυπότακτου , αγέρωχου και εύτολμου Κυριάκου Μάτση, όσα και να πει κανείς για το βίο και την πολιτεία του είναι λίγα για να αποτυπώσουν το μεγαλείο της προσφοράς του στην ιδιαίτερη πατρίδα Κύπρο. Μίλησε για τα ανθρώπινα δικαιώματα μεσούντος του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έξι χρόνια πριν από την έγκριση από τον ΟΗΕ της Παγκόσμιας Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όντας μαθητής του γυμνασίου, πιστοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο τη διορατικότητα και την σοφία που τον διακατείχαν από τη νεαρή του ηλικία. Με ένα όνειρο έζησε, με ένα πόθο σκοτώθηκε, να δει την αγαπημένη του Κύπρο ελεύθερη και ενωμένη με το μητρικό κορμό.

Ο πόθος του για απελευθέρωση από τον Αγγλικό ζυγό , εκδηλώθηκε έντονα κατά τη διάρκεια της φοιτητικής του δράσης στη Θεσσαλονίκη. Σε αυτούς που του αντιπρότασσαν το επιχείρημα ότι η Ελλάδα είναι φτωχή και καταστρεμμένη, ενώ η Αγγλία είναι μια πλούσια αυτοκρατορία, απαντούσε με πάθος: «Προτιμούμε τα ράκη της μητρός Ελλάδος, παρά την πορφύραν της μητρυιάς».

Είναι άξιο λόγου πως, η ευρύτητα της σκέψης του Κ. Μάτση, προκάλεσε το ενδιαφέρον των Βρετανών ανακριτών μετά τη σύλληψη του, αλλά και του αποικιακού κυβερνήτη Χάρντινγκ , με αποτέλεσμα οι δύο τους να έχουν αρκετές συζητήσεις γύρω από το μέλλον της Κύπρου. Ήταν εκεί που ο Χάρτινγκ πρότεινε στον Μάτση μεγάλο χρηματικό ποσό και προστασία, προκειμένου να του αποκαλύψει που κρυβόταν ο αρχηγός της ΕΟΚΑ Γεώργιος Γρίβας – Διγενής, για να πάρει την αποστομωτική απάντηση : «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα αλλά περί αρετής».

Ο πολιτικός αρχηγός του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, μιλώντας στα αποκαλυπτήρια της προτομής του Σταυραετού του Πενταδακτύλου το 1961 στο κατεχόμενο σήμερα Δίκωμο, έπλεξε με διθυράμβους το εγκώμιο του ήρωα : “Ο Κυριάκος Μάτσης δεν είναι απλώς ο εθνικός ήρως της Κύπρου. Είναι σύμβολο αρετής και θυσίας υπέρ της παγκοσμίου ελευθερίας, της ελευθερίας ως εκφράσεως ηθικής και ως διεθνούς πνευματικής εννοίας. Την ιεράν αυτή στιγμή κατά την οποίαν η λευκή ψυχή του ήρωος υπερίπταται ημών και παρακολουθεί με αγάπην τας εκδηλώσεις μας, καλώ πάντας εις ομόνοιαν και συνεργασία. Μόνον ομονοούντες και συνεργαζόμενοι θα δυνηθούμεν να ολοκληρώσουμεν το έργον της προόδου και της ευημερίας του λαού μας δια το οποίον ο Κυριάκος Μάτσης έχυσε το αίμα του.>> Έχοντας αυτά κατά νούν, διερωτώμαι κατά πόσον στη σημερινή εποχή της ηθικής παρακμής, της διαπλεκόμενης πολιτικής ζωής, της κοινωνικής καθίζησης, αλλά και του έντονου διχαστικού κλίματος που επικρατεί στον κομματική ζωή της ημικατεχόμενης νήσου μας, μπορούμε να κοιμόμαστε με ήσυχη τη συνείδηση μας αντικρίζοντας τον ανδριάντα του Κ. Μάτση. Ειδικότερα, οι πολιτικοί μας ηγέτες που έσυραν Κύπρο και Ελλάδα στο βούρκο της διαφθοράς και στον λάκκο της εθνικής και κοινωνικής απαξίωσης, έχουν ήσυχη τη συνείδηση τους ακούγοντας ή διαβάζοντας το πελώριο «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα αλλά περί αρετής».

Φρονούμεν ότι , σε τούτη την πέτρινη περίοδο της σκληρής δοκιμασία τους, Κύπρος και Ελλάδα μπορούν να προσβλέπουν σε καλύτερες μέρες, μόνον αν η σκέψη και το έργο του Κυριάκου Μάτση γίνει βίωμα και οδηγός στον καθημερινό στίβο, σηματοδοτώντας το στίγμα και το μέτρο των εθνικών μας προσανατολισμών και κοινωνικών μας αναζητήσεων.