Της Δανάης Γεωργιάδου*

Πιο φτωχός είναι εδώ και μία εβδομάδα ο πνευματικός και εκπαιδευτικός κόσμος της Κύπρου, πιο φτωχός και ο Ελληνισμός, από τον θάνατο ενός εκλεκτού τέκνου του, του φιλολόγου, συγγραφέα, συνδικαλιστή και ανδρός με πολιτική άποψη Γαβριήλ Μηνά. Ενός ανθρώπου, του οποίου η πολύπτυχη προσφορά στην πατρίδα και τα ελληνικά γράμματα συνιστά με την εκδημία του ανεκτίμητη παρακαταθήκη, που τον κατατάσσει πλέον στη χορεία των μεγάλων του πνεύματος και της πατρίδας.

Σημαντικό είναι, ανάμεσα στα άλλα, και το συγγραφικό έργο του Γ. Μηνά, που αριθμεί εκατοντάδες άρθρα και δοκίμια -πάνω σε θέματα εθνικά, πολιτικά, εκπαιδευτικά, κοινωνικά και πνευματικά-, μία σειρά από βιβλία για την ελληνική γλώσσα και για το εθνικό θέμα της Κύπρου, καθώς και μεταφράσεις ξένων έργων. Παραθέτουμε πιο κάτω αποσπάσματα από τις εισαγωγές στα βιβλία του για την ελληνική γλώσσα, όπου φαίνεται καθαρά τόσο η φιλολογική του κατάρτιση όσο και οι εθνικές του ευαισθησίες, η μεγάλη του αγάπη για την ελληνική παιδεία, αλλά και οι έντονες ανησυχίες του για το πού βαδίζουμε ως έθνος γενικά και ως Κύπρος ειδικά.

Γράφει, λοιπόν, ο Μηνάς:

«Η γλώσσα ως σύστημα δεν είναι μόνο ένα σύνολο λέξεων, είναι, πρώτα απ’ όλα, ένα σύστημα αξιών, φιλοσοφικών και συναισθηματικών επιλογών… Η καλή γνώση της μητρικής γλώσσας είναι, ως εκ τούτου, απαραίτητος όρος, προϋπόθεση αναγκαία για την κατανόηση της εθνικής μας ταυτότητας, για την ανάπτυξη μιας έγκυρης και στέρεης εθνικής αυτογνωσίας…

Η ελληνική γλώσσα ευτύχησε να είναι το όργανο, με το οποίο γίγαντες πραγματικοί του ανθρώπινου πνεύματος και σκαπανείς του ανθρώπινου πολιτισμού εξέφρασαν τις διανοητικές τους συλλήψεις στους τομείς της Φιλοσοφίας και της Λογοτεχνίας, της Ιστορίας και της πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης, της Ιατρικής επιστήμης, της Φυσικής και των Μαθηματικών. Η διαχρονική ελληνική γλώσσα είναι για τους Έλληνες, αλλά και για την ανθρωπότητα ολόκληρη, μια πολιτισμική κατάκτηση, ένα πολιτισμικό επίτευγμα άξιο σεβασμού και θαυμασμού, που πρέπει να τυγχάνει της καλύτερης και πληρέστερης δυνατής αξιοποίησης…

Σήμερα, ο Ελληνισμός κινδυνεύει να αποκοπεί γλωσσικά από το πολιτισμικό του παρελθόν, από ό,τι πιο πολύτιμο διαθέτει. Η γλωσσική συνέχεια, που ήταν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ελληνικής πολιτισμικής παράδοσης και που διατηρήθηκε για χιλιετίες, πάει να τερματιστεί. Η συντριπτική πλειονότητα των σύγχρονων Ελλήνων δεν είναι πια σε θέση να επικοινωνούν ούτε με τον Πλάτωνα ούτε με τον Ξενοφώντα ούτε με τα εκκλησιαστικά κείμενα αλλά ούτε και με τον Αλ. Παπαδιαμάντη, τον Κ. Παπαρρηγόπουλο, τον Ελ. Βενιζέλο ή τον Γ. Παπανδρέου.

Τα γλωσσικά προβλήματα είναι ακόμη πιο σοβαρά στην Κύπρο, όπου η αξία της ελληνικής γλώσσας ως οργάνου επικοινωνίας και ως πολιτισμικού αγαθού είναι εξαιρετικά υποβαθμισμένη… Όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, η ελληνική γλώσσα, η οποία, σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι μια από τις δύο επίσημες γλώσσες του κράτους (η άλλη είναι η τουρκική), αντιμετωπίζει τον ανταγωνισμό της αγγλικής, έναντι της οποίας βρίσκεται πάντοτε σε μειονεκτική θέση... Για χάρη της πολύτιμης ιστορικής αυτοεπίγνωσης επιβάλλεται να αναφερθεί εδώ ότι στην Κύπρο, την τελευταία μόλις στιγμή, έγινε κατορθωτό να αποτραπεί η χρήση της αγγλικής γλώσσας ως γλώσσας διδασκαλίας στο πρώτο… κρατικό Πανεπιστήμιο του τόπου…

Το πρόβλημα της γλωσσικής πενίας και ανεπάρκειάς μας, ωστόσο, σε τελευταία ανάλυση, είναι κατ’ εξοχήν πρόβλημα Παιδείας. Η ρίζα του κακού βρίσκεται στο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο δεν έχει ως τώρα κατορθώσει να διαμορφώσει ένα κατάλληλο πρόγραμμα, να εξεύρει τις αποτελεσματικές μεθόδους και τεχνικές για τη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος. …»

Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σκεπάζει τον Γ. Μηνά και, όπως είπε ο Υπουργός Παιδείας Πρόδρομος Προδρόμου στον επικήδειο λόγο του για τον εκλιπόντα, ας είναι ποτισμένο από τους χυμούς της ελληνικής γλώσσας που τόσο αγάπησε. Εμείς, ως κοινωνία και ως έθνος, τον ευχαριστούμε για την προσφορά του και επωμιζόμαστε την ευθύνη για συνέχιση της παρακαταθήκης του.

*Φιλόλογος Β.Δ., Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία – Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού. ΦΩΤΟ Από την εκδήλωση προς τιμήν του Γ. Μηνά 29/1/2019